Sąd administracyjny zdecydował o wstrzymaniu decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Wojewody Warmińsko-Mazurskiego. Dalsze, kluczowe dla przyszłości pomnika decyzje zapadną podczas zaplanowanej rozprawy.
Samorząd Olsztyna zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego decyzje, które miały rygor natychmiastowej wykonalności. Temida zgodziła się ze stanowiskiem przedstawionym przez prawników Urzędu Miasta.
W uzasadnieniu można przeczytać, że: “sam przedmiot skargi czyni prawdopodobnym wystąpienie niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków w razie wykonania decyzji. Rozbiórka pomnika przed rozpoznaniem sprawy przez Sąd może (…) sprawić, że w razie ewentualnego uwzględnienia skargi, udzielona (…) ochrona sądowa może okazać się iluzoryczna”.
– Wojewoda oraz minister robią wszystko, żeby pomnik zburzyć – mówi prezydent Olsztyna, Piotr Grzymowicz. – Posługują się przy tym mniej drastycznie brzmiącym określeniem, mówiąc o doprowadzeniu do usunięcia pomnika z przestrzeni publicznej Olsztyna. Ja natomiast zgodnie z pierwotną ideą jestem zwolennikiem jego pozostawienia, jako miejsca edukacji historycznej i obudowania go treściami pokazującymi złożoność i dramat II wojny światowej.
Tego typu działania, których hasłem jest “Projekt dla Pokoju” przedstawiła grupa ludzi nauki i kultury, której liderem jest historyk z Instytut Studiów Politycznych PAN, prof. Robert Traba. To propozycja utworzenia oryginalnego muzeum “pod chmurką”. Niezwykle urządzona przestrzeń byłaby z jednej strony hołdem dla ofiar radzieckiego i nazistowskiego totalitaryzmu, z drugiej zaś przestrogą dla kolejnych pokoleń.
Pomnik na pl. Dunikowskiego powstawał w latach 1949-53. Był wpisany do rejestru zabytków od 1993 roku, natomiast jego otoczenie od 2010 roku. Ochrona została zdjęta odgórnymi decyzjami w tym roku. Xawery Dunikowski w latach 1940-1945 był więźniem obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.
