31 miast na prawach powiatu, 58 powiatów ziemskich oraz 865 gmin wykazuje ujemną nadwyżkę operacyjną. Może to doprowadzić do znaczącego spadku inwestycji samorządowych, problemów z wykorzystaniem środków unijnych, a w skrajnych przypadkach do niewydolności w realizacji podstawowych zadań i usług publicznych – przestrzega Zarząd Związku Miast Polskich.
W przyjętym na posiedzeniu w Ciechanowie stanowisku ZMP zwrócił się do obecnego, a także przyszłego rządu i parlamentu, o podjęcie pilnych działań zmierzających do zapewnienia nie tylko rekompensaty utraconych dochodów, ale też źródeł pokrycia gwałtowanie rosnących wydatków budżetów gmin, miast, powiatów i regionów, oraz o rozpoczęcie – zapowiedzianych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju – prac nad systemowymi zmianami w finansach JST.
W dokumencie przypomniano, że wydatki inwestycyjne samorządów w latach 2004-2018 wyniosły 494 mld zł i są istotnie wyższe od tych z budżetu centralnego.
Zdaniem władz ZMP zanotowany wzrost dochodów podatkowych JST z tytułu udziału w podatkach PIT i CIT spowodowany był przede wszystkim wzrostem wynagrodzeń w gospodarce, który jednak przełożył się jednocześnie na zwiększenie wydatków JST (w polskim podsektorze samorządowym jest zatrudnionych ok. 2 mln pracowników). Znacząco wzrosły również ceny zakupu materiałów i usług. Tę sytuację pogarsza fakt, że rząd realizuje obecnie i zapowiada pakiet kolejnych zmian w systemie podatkowym, na który składa się zerowy PIT dla osób poniżej 26 roku życia, zmniejszenie stawki PIT w I grupie podatkowej z 18 do 17 proc. oraz dwukrotny wzrost kosztów uzyskania przychodów.
„Zmiany te będą skutkować ubytkiem wpływów z PIT o 14,45 mld zł, co daje 7,21 mld zł mniej wpływów do budżetów samorządowych. Dodatkowo w związku z zapowiadaną likwidacją Otwartych Funduszy Emerytalnych, samorządy utracą udział w PIT od wypłat środków z tego tytułu, szacowany na ok. 8,25 mld zł w ciągu kolejnych lat” – głosi dokument.
“Wzrost wynagrodzeń i obniżki podatków są niewątpliwie korzystne dla obywateli. Chcemy jednak zwrócić uwagę, że koszty decyzji rządu RP w tym zakresie ponoszą w dużej części samorządy terytorialne, które – w przeciwieństwie do administracji szczebla centralnego – nie mają możliwości rekompensowania ubytków w swoich budżetach wzrostem wpływów z podatku VAT. Dodatkowo na uwagę zasługuje fakt, że poprzednia obniżka stawek PIT z 2007 r. w połączeniu ze spowolnieniem gospodarczym zaowocowała kilkuletnią stagnacją wpływów z PIT do budżetu samorządów oraz trwającym do dzisiaj osłabieniem dynamiki wzrostu tych dochodów” – napisali w stanowisku przedstawiciele miast.
Podkreślono ponadto, że na pogorszenie kondycji finansowej JST mają wpływ rosnące wydatki na oświatę, zbyt niski poziom subwencji oświatowej oraz niedofinansowanie kosztów reformy edukacji, a także radykalny wzrost wydatków na dofinansowanie służby zdrowia w powiatach czy wydatków na dofinansowanie transportu publicznego.
Niepokojące są dane dotyczące nadwyżki operacyjnej netto samorządów, z której finansowane są inwestycje. Ujemną nadwyżkę wykazuje dzisiaj 31 miast na prawach powiatu, 58 powiatów ziemskich (w kolejnych 46 jest ona niższa niż 1 mln zł) oraz 865 gmin (w kolejnych 751 jest ona niższa niż 1 mln zł). Może to doprowadzić do znaczącego spadku inwestycji samorządowych, problemów z wykorzystaniem środków unijnych, a w skrajnych przypadkach do niewydolności w realizacji podstawowych zadań i usług publicznych – głosi dokument.
Zarząd ZMP pozytywnie zaopiniował projekt zmiany ustaw o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym oraz o samorządzie wojewódzkim, który umożliwi gminom dofinansowanie rad seniorów, a także nakłada na gminy powyżej 20 tysięcy mieszkańców obowiązek powołania takiej rady, gdy z takim wnioskiem wystąpi 100 mieszkańców.
Zastrzeżenia natomiast zgłoszono do senackiego projektu nowelizacji Prawa oświatowego, który przewiduje nowe rozwiązania dotyczące dowozu uczniów niepełnosprawnych do szkoły. Prezydenci i burmistrzowie zasiadający w Zarządzie zwracali uwagę, że regulacje są nieprzejrzyste i nieprecyzyjne. W praktyce mogą być nawet kłopotliwe i nie poprawią wcale sytuacji, a mogą ją wręcz pogorszyć (podwójne obowiązki dla JST). Zdecydowano o przekazaniu uwag z miast do Senatu.
Pozytywnie, choć z uwagami, zaopiniowano projekt nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, który m.in. rozszerza zastosowanie ustawy do usuwania skutków klęsk żywiołowych innych niż powódź, zwiększa kwotę pomocy i upraszcza zasady wypłaty tego zasiłku. Zwracano jednak uwagę np. na trudności w dotrzymaniu terminów w sytuacji, gdy straty byłyby znaczne.
Źródło: Serwis PAP
