Prezydent Andrzej Duda zawetował w środę nowelizację ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. To pierwsza ustawa zawetowana przez prezydenta, która została przygotowana za rządów PiS. Cztery dotychczasowe weta prezydent zgłosił w październiku 2015 r.
Odmowa podpisania ustawy przez prezydenta oznacza, że trafia ona do Sejmu do ponownego rozpatrzenia. Sejm odrzuca weto prezydenta większością trzech piątych głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Jak poinformowała Kancelaria Prezydenta RP, kwestia poddana pod ponowne rozpatrzenie przez Sejm dotyczy wprowadzanej ustawą możliwości natychmiastowego odwołania wójta (burmistrza albo prezydenta miasta), rozwiązania zarządu powiatu lub województwa, jak też możliwości natychmiastowego zawieszenia organów poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, w tym rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa, w związku z negatywną opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie programu postępowania naprawczego. Zasady realizacji programów postępowania naprawczego określa art. 240a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, który wskazuje przesłanki wezwania do opracowania programu, procedurę jego przyjęcia, wymagania, jakie powinien spełniać program, oraz obostrzenia mające zastosowanie w trakcie jego realizacji.
Obecnie opinia negatywna izby do programu postępowania naprawczego niweluje jedynie możliwość samodzielnego uchwalenia budżetu przez jednostkę samorządową. W takich przypadkach budżet ustala regionalna izba obrachunkowa.
“Istnieje wątpliwość, czy proponowany tryb odwołania albo zawieszenia organu jednostki samorządowej, w połączeniu z rozszerzeniem o kryterium gospodarności przedmiotowego zakresu kontroli spraw finansowych samorządu, nie stanowi nadmiernej ingerencji w samodzielność jednostek samorządu terytorialnego”- podkreślono w komunikacie Kancelarii Prezydenta.
Nowelizacja ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, która trafiła do prezydenta pod koniec czerwca, m.in. zmienia zasady wyłaniania prezesów izb i rozszerza uprawnienia nadzorcze izb nad jednostkami samorządu terytorialnego.
Do tej pory kandydata na prezesa wybierało w konkursie kolegium izby spośród członków kolegium i pozostałych kandydatów spełniających wymogi, które pozwalają zasiadać w kolegium; konkurs ogłaszany był przez kolegium w ogólnopolskim dzienniku, a w skład komisji konkursowej wchodziło trzech członków kolegium. Wybranego w konkursie kandydata powoływał zaś na funkcję prezesa RIO premier na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji.
Projekt PiS zakłada, że prezesem izby może zostać osoba, która spełnia określone w ustawie wymogi pozwalające na zasiadanie w kolegium izby, a ponadto posiada: znajomość obowiązujących przepisów prawa w zakresie działania izb; wiedzę prawną i ekonomiczną z zakresu finansów publicznych; kompetencje kierownicze.
Jednym z najbardziej spornych przepisów projektu jest zapis umożliwiający RIO kontrolę gospodarki finansowej samorządów, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne (…), nie tylko na podstawie kryterium legalności jak obecnie, ale także gospodarności i rzetelności. Zmiana zakładała, że kontrola w zakresie zadań zleconych przez administrację rządową, mogłaby być prowadzona także pod względem kryterium celowości.
Zapisy te były ostro krytykowane przez korporacje samorządowe oraz przedstawicieli opozycji zrzeszonych w parlamentarnym zespole ds. obrony polskiej praworządności, zdaniem których oznaczają one podporządkowanie RIO administracji rządowej – m.in. poprzez wybór ich prezesa.
Źródło: Codzienny Serwis Informacyjny PAP
