Państwowa Komisja Wyborcza przedstawiła swoje stanowisko w związku z wejściem w życie nowelizacji Kodeksu wyborczego.
Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej dotyczące konsekwencji wynikających z wejścia w życie ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz. U. poz. 130)
Państwowa Komisja Wyborcza po przeanalizowaniu przepisów ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz. U. poz. 130), przedstawia następujące wnioski:
Wydłuży się czas ustalenia wyników głosowania i wyników wyborów w związku pracą dwóch komisji obwodowych. Zgodnie z art. 70 § 1a Kodeksu wyborczego po zapieczętowaniu urny wyborczej przewodniczący obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania przekazuje przewodniczącemu obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania, w obecności członków każdej z komisji, spis wyborców, urnę wyborczą wraz ze znajdującymi się w niej kartami do głosowania, egzemplarze protokoł Każdy członek komisji i mąż zaufania może zażądać otrzymania kopii tego protokołu. Wykonanie wszystkich tych czynności bez wątpienia spowoduje istotne wydłużenie czasu ustalenia wyników głosowania.
Pierwszeństwo sporządzenia protokołu papierowego przed wprowadzeniem danych z protokołu do systemu informatycznego może generować błędy w obliczeniach i wydłużyć czas ustalenia wyników głosowania. Jednym z głównych zadań systemu informatycznego używanego w obwodzie jest wychwycenie błędów matematycznych i wewnętrznej niespójności danych zawartych w protokole. Dotychczas w wyborach, w których w obwodach nie był stosowany system informatyczny, kilkanaście do kilkudziesięciu procent protokołów zawierało błędy i musiały być one zwracane przez komisje wyborcze wyższego szczebla komisjom obwodowym w celu poprawienia.
Zmiany Kodeksu wyborczego przewidują, że protokół głosowania w obwodzie sporządza się przed wprowadzeniem danych do sieci elektronicznego przekazywania danych (art. 75 § 2a Kodeksu wyborczego). Zobowiązanie komisji do wprowadzenia danych do systemu dopiero po sporządzeniu i podpisaniu przez wszystkich członków protokołu głosowania, a nie jak dotychczas projektu protokołu, spowoduje w bardzo wielu przypadkach konieczność sporządzania protokołu po raz kolejny, a w części przypadków konieczność ponownego ustalenia wyników głosowania. Ponadto mogą mieć miejsce przypadki, że komisja w ogóle nie wprowadzi danych do systemu informatycznego lub wprowadzi dane inne niż zawarte w protokole (np. błąd w przepisywaniu danych). W przypadku, gdy po sporządzeniu protokołu i jego podpisaniu oraz opieczętowaniu przez członków komisji, a następnie wprowadzeniu danych do systemu informatycznego, zasygnalizuje on, że wskutek błędnego wpisania danych (lub ich ustalenia), protokół jest nieprawidłowy, czynność sporządzenia protokołu (a w niektórych przypadkach także ustalenia wyników głosowania) trzeba będzie powtórzyć.
Błędy w protokole głosowania – np. niewpisanym do systemu informatycznego – mogą również zostać wykryte dopiero na poziomie terytorialnych komisji wyborczych. W takiej sytuacji protokół zostanie zwrócony obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania, celem jego poprawienia. Procedura ta spowoduje bez wątpienia znaczące wydłużenie czasu ustalania wyników głosowania.
Wzrost kosztów przeprowadzenia wyborów. W rezerwie celowej w budżecie państwa zaplanowanych jest 457 700 000 zł z przeznaczeniem m. in. na przeprowadzenie wyborów samorządowych, na planowane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej referendum ogólnokrajowe oraz ewentualne wybory uzupełniające do Senatu. Kwota ta została zaplanowana przed nowelizacją Kodeksu wyborczego. Natomiast z szacunków przeprowadzonych przez Państwową Komisję Wyborczą wynika że koszt samych tylko wyborów samorządowych wynosił będzie około 600 000 000 zł.
W kwocie tej mieszczą się m.in. wydatki na: druk kart do głosowania, wyposażenie lokali wyborczych, sporządzenie spisu wyborców, druk obwieszczeń wyborczych oraz obsługę informatyczną. Wzrośnie również koszt utrzymania administracji wyborczej. Należy bowiem zauważyć, że:
– wzrośnie liczba członków obwodowych komisji wyborczych (wybory w obwodzie będą przeprowadzane bowiem przez dwie komisje – ds. przeprowadzenia głosowania i ds. ustalenia wyników głosowania). Warto przy tym nadmienić, że koszt diet dla członków obwodowych komisji wyborczych wynosił dotychczas około 30% całego kosztu wyborów samorządowych. W 2014 r. koszt diet dla członków obwodowych komisji wyborczych wyniósł blisko 74 000 000 zł.
– powołanych zostanie około 5 500 urzędników wyborczych. Wysokość wynagrodzenia za miesiąc pracy urzędnika wyborczego wynosić będzie 4 473,55 zł.
– wzrosną koszty obsługi obwodowych komisji wyborczych z uwagi na wprowadzenie obowiązku prowadzenia transmisji ze wszystkich ponad 25 tysięcy lokali wyborczych, lub w przypadku, gdy nie jest to możliwe z przyczyn technicznych, rejestrowania czynności obwodowych komisji wyborczych. Z najnowszych szacunków wynika, że co najmniej 200 000 000 zł kosztować będzie zakup kamer, ich instalacja oraz transmisja z lokalu wyborczego.
Zgodnie z nowelizacją Kodeksu wyborczego dwukrotnie wzrosła liczba komisarzy wyborczych (z 51 do 100). Wynagrodzenie miesięczne komisarza wyborczego wynosi 5 368,26 zł. Wobec powyższego należy zauważyć, że na przeprowadzenie samych tylko wyborów samorządowych koniecznie będzie zabezpieczenie w budżecie państwa dodatkowo co najmniej 142 milionów złotych. Do tego należy doliczyć kwotę niezbędną do przeprowadzenia ewentualnego referendum ogólnokrajowego oraz ewentualnych wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
