Ujednolicenie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu, większa subwencja na kształcenie w wybranych zawodach, obowiązkowe egzaminy zawodowe – takie zmiany proponuje MEN.
Ministerstwo Edukacji Narodowej skierowało do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych projekt nowelizacji ustawy Prawo oświatowe. To zapowiadany przez minister Annę Zalewską pakiet zmian w kształceniu zawodowym.
„W centrum proponowanych od roku szkolnego 2019/2020 zmian jest uczeń – wszystkie działania szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe powinny być skoncentrowane na tym, aby ich absolwenci posiadali pełne kwalifikacje zawodowe potwierdzone stosownymi dokumentami wydanymi w wyniku złożonych egzaminów” – podkreśla resort. „Absolwent powinien zostać przygotowany do uzyskania niezbędnych dla przyszłego pracodawcy uprawnień lub kwalifikacji rynkowych albo posiąść w trakcie nauki dodatkowe umiejętności potrzebne na danym stanowisku pracy” – wskazuje.
W projekcie ustawowo zagwarantowano, że system oświaty w zakresie kształcenia zawodowego wspierają pracodawcy, organizacje pracodawców, samorządy gospodarcze lub inne organizacje gospodarcze, stowarzyszenia lub samorządy zawodowe oraz sektorowe rady do spraw kompetencji.
Organ prowadzący
Jednym z najważniejszych rozwiązań jest zwiększenie subwencji oświatowej dla samorządów na szkoły kształcące w zawodach, na które jest wyższe zapotrzebowanie na rynku pracy, wskazane w prognozie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego.
Również pracodawcy kształcący młodocianych pracowników w tych potrzebnych zawodach otrzymają wyższe dofinansowanie kosztów kształcenia. Pracodawcom, którzy zawarli umowę o pracę z młodocianym pracownikiem na naukę zawodu, przysługuje dofinansowanie kosztów kształcenia, które – przy okresie wynoszącym 36 miesięcy – wynosi do 8 081zł. Ta kwota ma być zwiększona do 10 000 zł.
Projekt przewiduje wprowadzenie obowiązku dla jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej szkołę utworzenia wydzielonego rachunku. Środki z wydzielonego rachunku mogą zostać przeznaczone na sfinansowanie wydatków bieżących, na cele kształcenia zawodowego realizowanego przez szkoły lub placówki prowadzące kształcenie w zawodach. Wyraźnie natomiast określono, że dochody z wydzielonego rachunku nie mogą zostać wykorzystane na finansowanie wynagrodzeń osobowych, z wyjątkiem wynagrodzeń nauczycieli prowadzących zajęcia na kursach umiejętności zawodowych.
Dyrektor szkoły
Dyrektor szkoły będzie zobowiązany do nawiązania współpracy z pracodawcą właściwym dla zawodu i branży, przed wprowadzeniem nowego zawodu do kształcenia w szkole. Współpraca ta, realizowana w ramach umowy, porozumienia lub listu intencyjnego, może polegać w szczególności na: tworzeniu klas patronackich, przygotowywaniu propozycji programu nauczania dla zawodu przez pracodawcę, realizacji kształcenia zawodowego, w tym praktycznej nauki zawodu, we współpracy z pracodawcą, wyposażeniu warsztatów lub pracowni szkolnych, organizacji egzaminów zawodowych, doskonaleniu nauczycieli kształcenia zawodowego, realizacji doradztwa zawodowego i promocji kształcenia zawodowego.
„Dobrze zorganizowane i ściśle współpracujące z biznesem szkoły to przede wszystkim szansa dla regionów i społeczności lokalnych” – podkreśla MEN.
Nauczyciel
Ministerstwo proponuje ujednolicenie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu, tak by we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych obowiązywał tygodniowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych w wymiarze 20 godzin.
MEN stawia też na szkolenie nauczycieli. „W efekcie szkoleń branżowych nauczyciele będą cyklicznie podnosić swoje umiejętności i kompetencje, co przełoży się na jakość prowadzonego kształcenia” – wskazuje MEN.
Uczeń
Od 1 września 2019 r. proponowane jest wprowadzenie obowiązku przystępowania uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe odpowiednio do egzaminu zawodowego przeprowadzanego przez okręgowe komisje egzaminacyjne albo do egzaminu czeladniczego przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (w przypadku ucznia – młodocianego pracownika kształcącego się u pracodawcy będącego rzemieślnikiem). Wprowadzenie obowiązku przystąpienia do egzaminu zawodowego będzie warunkiem ukończenia szkoły lub uzyskania promocji do następnej klasy, po spełnieniu pozostałych, dotychczasowych warunków określonych w przepisach prawa oświatowego.
Uczniowie będą mogli uzyskać dodatkowe umiejętności w zawodach zwiększających szanse na zatrudnienie. W szkołach prowadzących kształcenie zawodowe będzie możliwość przeznaczenia dodatkowych godzin na realizację umiejętności wykraczających poza podstawę programową. Dotyczy to godzin stanowiących różnicę między sumą godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego określonych w ramowych planach nauczania, a minimalną liczbą godzin kształcenia zawodowego dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie, określonej w podstawie programowej kształcenia w tym zawodzie.
Uczeń technikum będzie mógł na podstawie umowy z pracodawcą realizować staż uczniowski. Uczestnictwo w stażach uczniowskich umożliwi naukę zawodu w rzeczywistych warunkach pracy. Dzięki temu pracodawca będzie miał możliwość poznania i przygotowania przyszłego pracownika. Koszty świadczeń pieniężnych, które uczeń otrzyma podczas stażu zostaną wliczone pracodawcy w koszty uzyskania przychodu. W trakcie stażu uczniowskiego uczeń będzie realizował wybrane zagadnienia z programu nauczania w zakresie praktycznej nauki zawodu realizowanego w szkole, do której uczęszcza lub wykraczające poza ten program. W rozporządzeniu zostaną określone warunki, jakie musi spełniać staż uczniowski, aby dyrektor szkoły mógł zwolnić ucznia w całości lub w części z obowiązku odbycia praktycznej nauki zawodu.
Przedsiębiorca
W związku z potrzebą dodatkowego wsparcia kształcenia zawodowego zaproponowano wprowadzenie zmian w przepisach podatkowych, które stworzą preferencje podatkowe dla przedsiębiorców (osoby prawne lub osoby fizyczne) przekazujących darowizny dla publicznych szkół prowadzących kształcenie zawodowe i publicznych placówek kształcenia ustawicznego oraz publicznych centrów kształcenia zawodowego. W projekcie ustawy zaproponowano dla osób prawnych prowadzących działalność gospodarczą możliwości odliczania podatku łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10 proc. dochodu. Natomiast w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – możliwości odliczania podatku łącznie do wysokości nieprzekraczającej 6 proc. dochodu.
Program i system
Projekt przewiduje zmiany w klasyfikacji zawodów i podstawach programowych. Minister edukacji, określając w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego nowy zawód będzie jednocześnie określał podstawę programową dla tego zawodu. Dzięki temu będzie można szybciej niż dotychczas reagować na wnioski ministrów właściwych dla danych zawodów, związanych z zapotrzebowaniem nowoczesnej gospodarki oraz potrzebami rynku pracy.
W celu zapewnienia większej przejrzystości podstaw programowych kształcenia w zawodach dla każdego zawodu zostanie opracowana podstawa programowa stanowiąca odrębną całość.
Nowa struktura zmodyfikowanej klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego będzie uwzględniała podział zawodów na branże, a także precyzyjnie określone elementy wniosku ministra właściwego dla danego zawodu o dokonanie zmian w tej klasyfikacji.
„Szkoła prowadząca kształcenie zawodowe powinna realizować kształcenie zawodowe w oparciu o współpracę z pracodawcami. Praktyczna nauka zawodu musi odbywać się w jak największym wymiarze w rzeczywistych warunkach pracy” – zaznacza MEN.
W projekcie ustawy wprowadził m.in. możliwość organizowania przez szkoły krótszych form kursowych. Zgodnie z proponowanymi regulacjami, publiczne i niepubliczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe będą mogły prowadzić, tak jak dotychczas, kwalifikacyjny kurs zawodowy, a ponadto również kurs umiejętności zawodowych i turnus dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników (w zakresie zawodów, w których te szkoły kształcą, oraz w zakresie branż, do których są przypisane te zawody). Ponadto, kurs umiejętności zawodowych został poszerzony o możliwość realizacji programu nauczania, który uwzględnia efekty kształcenia właściwe dla dodatkowych umiejętności zawodowych. Dzięki temu również uczniowie szkół prowadzących kształcenie zawodowe będą mogli nabyć dodatkowe umiejętności przydatne w przyszłej pracy.
Projekt zakłada dostosowanie struktury placówek umożliwiających uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych do wprowadzanych zmian. Zaproponowano, aby w systemie oświaty funkcjonowały tylko dwa rodzaje placówek umożliwiających uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych: dotychczasowa placówka kształcenia ustawicznego oraz centrum kształcenia zawodowego. Publiczna placówka kształcenia ustawicznego została niniejszą ustawą (art. 4 pkt. 23 ustawy – Prawo oświatowe) zdefiniowana jako centrum kształcenia ustawicznego.
Ma powstać nowa placówka – centrum kształcenia zawodowego, która będzie prowadziła kształcenie ustawiczne we wszystkich pozaszkolnych formach kształcenia wymienionych w w zmienionym art. 117 ustawy – Prawo oświatowe.
Kuratorzy oświaty wezmą odpowiedzialność za koordynację organizacji dokształcania teoretycznego uczniów będących młodocianymi pracownikami. Rozwiązanie to ma na celu optymalne wykorzystanie sieci podmiotów realizujących to zadanie, aby młodociani pracownicy mogli kształcić się jak najbliżej miejsca zamieszkania. Niezbędna będzie przy tym synchronizacja organizacji turnusów, szczególnie w przypadku zawodów, dla których brak będzie możliwości zorganizowania turnusu na danym terenie oraz w przypadku uczniów z niepełnosprawnościami, dla których niezbędne będzie dostosowanie warunków kształcenia.
Źródło: MEN/ Serwis Samorządowy PAP
