Sąd Okręgowy w Olsztynie w dniu 16 stycznia 2019 r. oddalił apelację Władysława K. i Wojciecha K. w sprawie z powództwa Gminy Olsztyn o zwrot kosztów za oczyszczenie zabytkowego pomnika stojącego w centrum Olsztyna.
W dniu 22 stycznia 2018 r. do Sądu Rejonowego w Olsztynie wpłynął pozew Gminy Olsztyn – Zarządu Dróg, Zieleni i Transportu w Olsztynie przeciwko Władysławowi K. i Wojciechowi K. Gmina domagała się od nich K. zapłaty 1,2 tys. zł wraz z odsetkami tytułem zwrotu kosztów oczyszczenia Pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej, zwanego też Pomnikiem Wdzięczności Armii Radzieckiej, a stojącego w centrum Olsztyna.
Pełnomocnik Gminy w uzasadnieniu pozwu wskazał, że płaskorzeźba z symbolem sierpa i młota, znajdująca się w górnej części pomnika, w sierpniu 2016 r. została pokryta czerwoną farbą. Gmina w listopadzie 2016 r. zleciła oczyszczenie pomnika na podstawie kalkulacji sporządzonej przez konserwatora zabytków. Następnie, po otrzymaniu z policji danych osobowych osób, które zamalowały pomnik, miejscy urzędnicy wezwali Władysława K. i Wojciecha K. do zwrotu kwoty 1,2 tys. zł za oczyszczenie monumentu. Bezskutecznie.
Obaj mieszkańcy Olsztyna wnieśli o oddalenie powództwa wskazując, że brak jest podstaw prawnych do usuwania pomalowanego na czerwono symbolu sierpa i młota. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew przywołali m.in. pismo Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, z którego wynika, że Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej należy traktować jako relikt okresu komunistycznej dyktatury. Zakwestionowali również wysokość roszczenia podnosząc, że w ich ocenie kwota 1,2 tys. zł jest zdecydowanie zawyżona.
Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2018 r. zasądził solidarnie od Władysława K. i Wojciecha K. na rzecz Gminy Olsztyn kwotę 1238,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami. Sąd zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz Gminy także kwotę 330 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd Rejonowy podając ustne motywy wyroku wskazał m.in., że pozwani niewątpliwe wyrządzili szkodę w mieniu Gminy, albowiem dokonali pomalowania elementów pomnika projektu Ksawerego Dunikowskiego Wyzwolenia Ziemi Warmińsko – Mazurskiej w Olsztynie, za który odpowiada powódka. Decyzją z dnia 19 maja 1993 roku monument został wpisany przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków do rejestru zabytków. W związku z tym zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami niedopuszczalne było dokonywanie zmiany wyglądu zabytku wpisanego do rejestru bez zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków. Niewątpliwie pozwani zgody takiej nie mieli. W uznaniu Sądu działania pozwanych doprowadziły właśnie do zmiany wyglądu zabytku, co z kolei spowodowało konieczność jego przywrócenia do stanu sprzed zdarzenia i wywołało konieczność poniesienia kosztów prac naprawczych. Wobec tego powódka musiała usunąć farbę. Zatem poniosła koszty profesjonalnych prac konserwatorskich, które pozwoliły na usunięcie farby w sposób odpowiedni dla uszkodzonego dobra kultury.
Władysław K. i Wojciech K. złożyli apelację od powyższego rozstrzygnięcia.
Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 16 stycznia 2019 r. oddalił apelację Władysława K. i Wojciecha K. od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie, a także zasądził od pozwanych na rzecz powódki kwotę 135 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.
Tym samym Sąd Okręgowy podzielił ustalenia, jak i wnioski poczynione w tej sprawie przez Sąd Rejonowy.
Wyrok jest prawomocny.
