Centralny Rejestr Wyborców zamiast odrębnych rejestrów w gminach, zmiany w obsadach komisji wyborczych, zryczałtowane diety dla gminnych informatyków pracujących przy wyborach – m.in. takie zmiany przy organizacji wyborów postuluje wprowadzić Państwowa Komisja Wyborcza.
Propozycje wynikają z doświadczeń zgromadzonych w trakcie ostatnich wyborów organów jednostek samorządu terytorialnego, wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz Sejmu i Senatu RP.
W blisko 30-stronicowym stanowisku PKW postuluje 23 zmiany prawa wyborczego.
Za konieczne uważa wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców. Obecnie rejestr ten prowadzony jest przez poszczególne gminy jako zadanie zlecone.
Według PKW utworzenie rejestru centralnego zdecydowanie ułatwiłoby dopisywanie do spisu wyborców osób przebywających w dniu głosowania poza miejscem stałego zamieszkania. Wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców ułatwiłoby też weryfikację kandydatów w wyborach oraz kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych bowiem kandydatem może być osoba zamieszkująca na obszarze województwa. W obecnym stanie prawnym gminy muszą zatem występować z zapytaniem do innych gmin o sprawdzenie, czy kandydat na członka obwodowej komisji wyborczej ujęty jest we właściwym rejestrze wyborców
“Utworzenie Centralnego Rejestru Wyborców umożliwiłoby również prowadzenie centralnej informacji o wpisaniu do spisu wyborców osoby przebywającej w zakładzie opieki zdrowotnej, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym i areszcie śledczym oraz w domu studenckim, o dopisaniu do spisu wyborców osoby przebywającej czasowo na obszarze gminy oraz o wydaniu zaświadczenia o prawie do głosowania. Zapewniłoby to lepszą wymianę informacji pomiędzy gminami, co znacząco wpłynęłoby na prawidłowość prowadzenia rejestru wyborców i sporządzania spisów wyborców” – argumentuje PKW.
Państwowa Komisja Wyborcza za konieczną uważa też zmianę liczby wybieranych posłów i senatorów w niektórych okręgach.
Po uwzględnieniu liczby mieszkańców w okręgach wyborczych PKW ustaliła, iż należy zmniejszyć o 1 liczbę wybieranych posłów w okręgach wyborczych nr: 9 (Łódź), 31 (Chorzów, Katowice), 32 (Dąbrowa Górnicza), 33 (Kielce) i 34 (Elbląg). Natomiast w okręgach nr 3 (Wrocław), 20 (okręg podwarszawski), 25 (Gdańsk, Sopot), 26 (Gdynia, Słupsk) i 39 (Poznań) liczbę wybieranych posłów należy zwiększyć o 1.
PKW sygnalizuje także, że w województwie mazowieckim liczba wybieranych senatorów jest zbyt niska, a w województwie śląskim zbyt wysoka. Poza tym, Komisja zwraca uwagę na sytuację występującą w województwach podkarpackim i lubelskim. Województwo podkarpackie ma większą liczbę mieszkańców (2 111 645) i przypada mu 5 mandatów. Natomiast województwo lubelskie ma mniejszą liczbę mieszkańców (2 097 946) i przypada mu 6 mandatów.
Konieczne jest też – według PKW – usunięcie błędów w opisie granic okręgów wyborczych do Senatu, gdzie błędnie opisane są niektóre miejscowości np. „Kużniki” zamiast “Kuźniki” czy “Pilczyce – Kozanów – Popowice” zamiast “Pilczyce – Kozanów – Popowice Płn”.
PKW zauważa ponadto, że sprawdziła się wprowadzona przed ostatnimi wyborami w stałych obwodach głosowania zasada uzależnienia liczby członków obwodowych komisji wyborczych od liczby mieszkańców. Teraz – w ocenie Komisji – należałoby również wprowadzić analogiczne zasady w obwodach odrębnych, tj. uzależnić liczbę członków obwodowej komisji wyborczej w odrębnym obwodzie głosowania od liczby wyborców przebywających w placówce, w której utworzono obwód.
Konieczna jest też – według PKW – zmiana, która umożliwiłaby powoływanie terytorialnych komisji wyborczych w zróżnicowanym składzie (tj. w zależności od liczby mieszkańców danej jednostki). W obecnym stanie prawnym komisje te powołane muszą być w pełnym składzie (9 osób, a w przypadku wojewódzkiej i powiatowej komisji wyborczej oraz miejskiej komisji wyborczej w mieście na prawach powiatu w składzie 10 osób).
Tymczasem – jak wskazuje PKW – miejska komisja wyborcza powołana w składzie 10 osób jest niewystarczająca dla prawidłowego wykonania wszystkich czynności dla dużego miasta (np. Warszawa – 1 652 725 mieszkańców, Wrocław – 582 353 mieszkańców, Poznań – 482 063 mieszkańców). Natomiast powoływanie gminnych komisji wyborczych w małych jednostkach w pełnym składzie (9 osób) nie zawsze jest uzasadnione, gdyż inny zakres zadań ma gmina komisja wyborcza w małej gminie (Krynica Morska – 1 363 mieszkańców), a inny w dużym mieście, które nie jest miastem na prawach powiatu (Inowrocław – 68 487).
PKW postuluje też, by umożliwić zgłaszanie kandydatów na członków obwodowych i terytorialnych komisji wyborczych bezpośrednio wyborcom. “Umożliwi to sprawne uzupełnianie składów tych komisji, w przypadku niewystarczającej liczby zgłoszeń kandydatów dokonanych przez komitety wyborcze” – uważa PKW.
Zaproponowano też, by podczas wyborów przeprowadzanych w trakcie kadencji zmniejszyć skład członków terytorialnych komisji wyborczych i ustalić, że w takim przypadku w ich skład wchodzi np. od 5 do 7 osób.
PKW postuluje też, by ustalić w przepisach Kodeksu wyborczego, że osoby odpowiedzialne za informatyczną obsługę obwodowej komisji wyborczej otrzymują zryczałtowaną dietę za czas związany z wykonywaniem swoich zadań. Wysokość diety równałaby się wynagrodzeniu członka obwodowej komisji wyborczej.
Według PKW również pełnomocnicy okręgowej i rejonowej komisji wyborczej, o których mowa odpowiednio w art. 173 i 176 Kodeksu wyborczego, powinni otrzymywać zryczałtowaną dietę za czas związany z wykonywaniem swoich zadań, której wysokość ustalać powinna Państwowa Komisja Wyborcza.
Obecnie przepisy nie przewidują wypłacania diet dla osób odpowiedzialnych za informatyczną obsługę obwodowych komisji wyborczych, ani też dla pełnomocników okręgowych i rejonowych komisji wyborczych. Kwestie wynagradzania informatyków należą do kompetencji wójtów (burmistrzów i prezydentów miast). PKW zauważa, że mimo, iż pieniądze na ten cel pochodzą ze środków Krajowego Biura Wyborczego, to organy wykonawcze gmin ustalają wysokość tego wynagrodzenia bardzo różnie, co jest powodem zarzutów zgłaszanych m.in. organom wyborczym.
Podobnie nieuregulowana jest kwestia wynagradzania pełnomocników okręgowych i rejonowych komisji wyborczych, co z kolei leży w gestii delegatur Krajowego Biura Wyborczego.
“Państwowa Komisja Wyborcza wyraża pogląd, że zarówno osoby odpowiedzialne za informatyczną obsługę obwodowych komisji wyborczych, jak też pełnomocnicy okręgowych i rejonowych komisji wyborczych są uczestnikami procesu wyborczego, podobnie jak członkowie obwodowych komisji wyborczych, zatem powinni otrzymywać zryczałtowane diety za czas związany z wykonywaniem zadań, których wysokość powinna być określona przez Państwową Komisję Wyborczą” – czytamy w dokumencie.
Zmiany wymagają też – w ocenie PKW – m.in.: procedura skargowa w zakresie podziału jednostek samorządu terytorialnego na obwody głosowania oraz okręgi wyborcze; procedura odwoławcza w zakresie odmowy rejestracji list kandydatów na radnych i kandydatów na wójta (burmistrza, prezydenta miast); godziny zgłaszania list kandydatów i zgłaszania kandydatów w wyborach i szereg innych uregulowań.
Proponuje się np. uregulowanie w Kodeksie wyborczym terminu wygaśnięcia mandatu radnego oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta), który zostałby wybrany na prezydenta RP. Według PKW w takim przypadku wygaśnięcie mandatu powinno następować w przeddzień objęcia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Dokument trafi teraz na biurko najważniejszych osób w państwie: prezydenta, premiera, a także marszałków Sejmu i Senatu. To od nich zależy, czy proponowane przez PKW zmiany znajdą odzwierciedlenie w propozycjach legislacyjnych.
Źródło: Codzienny Serwis Samorządowy PAP
