Możliwość, a nie obowiązek, dwa tryby tworzenia – 1 stycznia 2020 r. wchodzi w życie ustawa o tworzeniu centrów usług społecznych, która powstała z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy.
Za pośrednictwem Centrów Usług Społecznych gminy będą miały możliwość realizowania, już świadczonych usług społecznych, będą też mogły cedować na te jednostki nowe usługi (jako zadania własne fakultatywne), wynikające z programów usług społecznych, przyjmowanych w formie uchwał przez rady gminy.
Tworzenie centrów ma być dla gmin możliwością, a nie obowiązkiem. Ustawa pozwoli tworzyć CUS przez zainteresowane samorządy gminne w dwóch trybach:
– przez przekształcenie ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych – wówczas centrum będzie funkcjonowało na obszarze jednej gminy, przejmując przy tym obecne zadania ośrodka pomocy społecznej;
– przez utworzenie centrum, na podstawie porozumienia władz gminnych, dla dwóch lub większej liczby gmin – wówczas centrum będzie funkcjonowało obok gminnych ośrodków pomocy społecznej, współpracując z nimi.
Miastom mającym powyżej 100 tysięcy mieszkańców pozostawiono możliwość wyboru trybu utworzenia centrum, tj. utworzenie centrum przez przekształcenie ośrodka pomocy społecznej albo utworzenie centrum obok ośrodka pomocy społecznej.
Pierwotna wersja ustawy zawierała zapisy wprost mówiące o likwidacji OPS w przypadku tworzenia CUS, ostatecznie jednak przyjęto, że w przypadku powołania CUS istniejący OPS nie będzie likwidowany, ale przekształcany.
Socjolog dr hab. Marek Rymsza, doradca prezydenta Andrzeja Dudy tłumaczył na etapie prac nad nowym rozwiązaniem, że CUS-y to nowy sposób na realizację wsparcia usługowego zainteresowanym mieszkańcom, w tym osobom niepełnosprawnym, niesamodzielnym życiowo czy ich opiekunom domowym. Ma on być odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na usługi społeczne, czyli wszystkie działania, w które są zaangażowani pracownicy wykonujący różnego rodzaju zawody pomocowe – pracownicy socjalni, pedagodzy, terapeuci, czy osoby zajmujące się poradnictwem.
W ocenie doradcy prezydenta, wzrost zapotrzebowania jest związany z procesami społecznymi, demograficznymi, takimi jak starzenie się społeczeństwa czy słabniecie więzi międzypokoleniowych w rodzinach.
Zdaniem eksperta, ośrodki pomocy społecznej nie są wstanie odpowiedzieć na rosnące potrzeby wynikające z tych procesów. “Zostały one sformatowane dla osób najsłabszych, najbardziej potrzebujących. Pomagają w sposób selektywny i często stosują kryterium dochodowe. Natomiast działania centrów usług społecznych mają mieć charakter bardziej powszechny i być adresowanymi do ogółu mieszkańców” – mówił PAP Rymsza.
Dodawał, że “CUS ma być jednostką, która skoordynuje działania różnych lokalnych usługodawców”. “Mieszkaniec przyjdzie do jednego miejsca i otrzyma dostęp do pakietu usług, który uwzględni jego różne potrzeby. Wszystkie usługi społeczne realizowane w gminie będą oferowane niejako w jednym okienku, choć świadczone przez różnych usługodawców i w różnych miejscach” – wyjaśnił.
Centrum ma działać również w sposób więziotwórczy – będzie ono nie tylko oferowało usługi społeczne, ale również dbało o większą integrację mieszkańców. “Tę działalność w projekcie nazywa się działaniami wspierającymi. Przykładowo osoba, która czuje się samotna, będzie mogła się zgłosić do centrum. CUS rozpozna, kto z mieszkańców mógłby taką osobę odwiedzać i skontaktuje je z sobą. To oczywiście byłoby bezpłatne” – zaznacza Rymsza.
By ułatwić wypracowanie modelowych rozwiązań, MRPiPS ogłosiło konkurs dla gmin na przeprowadzenie pilotażu centrów usług społecznych. 30 placówek ma szansę zyskać łącznie 100 mln zł dofinansowania.
Planowany termin naboru wniosków w konkursie to styczeń 2020 r. Wnioskodawcą mogą być: gminy liczące poniżej 5 tys. mieszkańców; gminy liczące między 5, a 99 999 mieszkańców; miasta liczące od 100 tys. mieszkańców; miasta na prawach powiatu. W konkursie przewidziano też możliwość złożenia wniosku w partnerstwie.
Źródło:PAP/js/
