Resort klimatu i środowiska chce obligatoryjnego karania w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku. Nawiązka od 10 tys. do 10 mln miałaby zasilać Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Proponowane zmiany są reakcją na widoczny w ostatnich latach wzrost liczby przestępstw.
Na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Celem regulacji jest zmiana granic ustawowego zagrożenia za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku.
Proponowane zmiany mają być reakcją na widoczny w ostatnich latach wzrost liczby przestępstw przeciwko środowisku. Zauważalna jest np. tendencja wzrostowa liczby pożarów miejsc gromadzenia odpadów. W całej Polsce w 2012 r. było ich 75, podczas gdy w 2018 r. – 244, a w 2019 r. – 177. Autorzy nowelizacji przepisów wskazują, że dotkliwym problemem dla budżetu państwa oraz samorządów jest ponoszenie kosztów utylizacji porzuconych odpadów. Niejednokrotnie obciążenia te wynoszą kilkadziesiąt milionów złotych (np. usunięcie odpadów nagromadzonych nielegalnie na terenie Gorlic to niemal 49 mln zł).
Dlatego resort klimatu i środowiska oraz Główny Inspektorat Ochrony Środowiska proponują zmianę art. 47 § 2 kk, polegającą na wprowadzeniu, w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku, obligatoryjnego orzekania przez sąd nawiązki w wysokości od 10 tys. do 10 mln zł na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obligatoryjna nawiązka będzie miała zastosowanie także do przestępstw z narażenia.
Nowelizacja zakłada ponadto inny wymiar kary pozbawienia wolności za czyn polegający na niszczeniu albo uszkadzaniu na terenie objętym ochroną roślin lub zwierząt powodującym istotną szkodę, tj. czyn określony w art. 181 § 2 kk. Zgodnie z projektem będzie on zagrożony m.in. karą pozbawienia wolności od roku do lat 5.
Nowelizacja obejmuje również zmianę art. 182 kk. Przepis ten penalizuje zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach (art. 182 § 1 kk).
Zmiana przepisów wprowadza nowe granice ustawowego zagrożenia pozbawienia wolności – od roku do 10 lat. Resort klimatu i środowiska proponuje również podwyższenie do 5 lat wysokość kary pozbawienia wolności, którą można orzec wobec sprawcy tego czynu, działającego nieumyślnie (art. 182 § 2 kk).
Ponadto zwiększono dolną i górną granicę ustawowego zagrożenia w przypadku gdy czyn określony w art. 182 § 1 został popełniony w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie (art. 182 § 3 kk). Nowa sankcja wynosi od 2 do lat 10 pozbawienia wolności. Oprócz tego wprowadzono surowszą karę za nieumyślne działanie sprawcy czynu, określonego w § 3 (art. 182 § 4 kk). Sprawca ma podlegać karze pozbawienia wolności do lat 5.
Projekt noweli zawiera również nowe granice ustawowego zagrożenia dla czynów określonych w art. 183. Przepis ten sankcjonuje m.in. niezgodne z prawem składowanie, usuwanie, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów, które może zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza, powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym (art. 183 § 1 kk).
Obecnie za ten czyn kk przewiduje karę pozbawienia wolności w granicach od 3 miesięcy do lat 5. Proponowana zmiana będzie polegała na zwiększeniu dolnej i górnej granicy ustawowego zagrożenia, polegającej na wprowadzeniu kary pozbawienia wolności w przedziale od roku do 10 lat.
Aktualna sankcja za przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, albo wbrew jego warunkom odpadów niebezpiecznych to kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 183 § 5 kk). Proponowana przez MKiŚ zmiana zaostrza kary w tym zakresie zwiększając dolną i górną granicę ustawowego zagrożenia, która będzie wynosić od lat 2 do lat 12 pozbawienia wolności. Jednocześnie w art. 183 § 6 kk określono nowe granice ustawowego zagrożenia kary za te czyny popełnione poprzez nieumyślne działania sprawcy, tj. wskazano że tego rodzaju czyny zabronione mogą podlegać każe pozbawienia wolności do lat 5 (obecne brzmienie kk wskazuję jako granice kary 2 lata).
Oprócz tego zmieniono art. 145 i 154 Kodeksu wykroczeń, podwyższając karę grzywny za zaśmiecanie miejsc dostępnych dla publiczności oraz gruntów polnych. Ponadto wprowadzono możliwość orzeczenia przez sąd obowiązku przywrócenia do stanu poprzedniego. Zmiany te wynikają z napływających sygnałów o zwiększonej liczbie zaśmiecania miejsc publicznych.
Resort klimatu i środowiska proponuje poza tym nowelizację art. 162 § 1 i § 2 Kodeksu wykroczeń. Nowelizacja ta zakłada wprowadzenie kary ograniczenia wolności za zaśmiecanie lasu albo składowanie w lesie odpadów. Orzeczenie tej kary, według art. 20 § 2 pkt 2 Kodeksu wykroczeń, będzie skutkowało dla ukaranego obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne. Orzeczenie kary ograniczenia wolności za popełnienie wykroczenia, może skutkować nałożeniem obowiązku oczyszczenia lasu z pozostawionych przez siebie i inne osoby zanieczyszczeń w trakcie wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne. Ministerstwo proponuje ponadto wprowadzić karę grzywny w kwocie od 500 do 5 tys. zł. Taka kara grzywny, ma na celu spowodowanie, że w przyszłości sprawca wykroczenia nie popełni go ponownie.
„Proponowane brzmienie art. 162 § 3 Kodeksu wykroczeń spowoduję, iż sprawca czynu będzie mógł być zobowiązany do przywrócenia, osobiście bądź za pomocą specjalistycznej firmy, do stanu sprzed popełnienia czynu tj. sprzed popełnienia wykroczenia polegającego na zaśmiecaniu lasu” – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy.
Resort klimatu i środowiska proponuję również zmianę przepisów, która ma zapewnić wykluczenie z procesu udzielenia zamówienia przez podmioty publiczne przestępców środowiskowych.
