Niezwykłe położenie, znamienici mieszkańcy, burzliwe dzieje – to bez wątpienia charakteryzuje stolicę Warmii i Mazur. Mija kolejna rocznica nadania Olsztynowi praw miejskich.
Przez 666 lat miasto wielokrotnie zmieniało przynależność państwową. Na jego terenie ścierały się wpływy etniczne, kulturowe i religijne.
Pierwsza strażnica w zakolu Łyny została wybudowana prawdopodobnie jeszcze w 1334 roku przez warmińskiego wójta krajowego Henryka von Lutera. Nieco ponad dekadę później w jej miejscu wznoszono już okazały zamek kapituły.
Przywilej lokacyjny Kapituła Warmińska wystawiła we Fromborku 31 października 1353 roku. Zarządcą miasta i jego przyszłym sołtysem został Jan z Łajs, który w późniejszym czasie za zasługi dla osadnictwa otrzymał szlachectwo i stał się ważną osobistością Warmii. Miastu nadano miano Allenstein, od pruskiej nazwy Łyny – Alna (co znaczy “łania”). Niemieckie słowo “stein” w tym znaczeniu tłumaczone jest natomiast jako “zamek”. Obecna nazwa to spolszczenie pierwotnej, używanej przez tutejszą ludność od wieków.
W Olsztynie nie brakowało przez te wszystkie lata wybitnych mieszkańców. Bez wątpienia najważniejszą postacią miasta jest Mikołaj Kopernik. Wielki astronom pełnił tu obowiązki administratora w latach 1516-19 i 1520-21. Zajmował się m.in. zasiedlaniem okolicznych wsi, napisał traktat o pieniądzu i prowadził obserwacje astronomiczne. Pamiątką po tych ostatnich jest wykonana jego ręką tablica na ścianie zamkowego krużganka.
Patronem miasta jest apostoł, św. Jakub Starszy. Jego związki z miastem zaczął wybór na patrona pierwszego kościoła w Olsztynie, dziś bazyliki konkatedralnej. Jego imieniem nazwano też most nad Łyną na Starym Mieście. Na Targu Rybnym znajdziemy pomnik św. Jakuba, a odpoczniemy w Parku Jakubowo na Zatorzu.
